Son illər ərzində xarici tələbələr arasında Türkiyədə ali və əlavə təhsil proqramları üzrə təhsil almaq istəyənlərin sayı əhəmiyyətli dərəcədə artmışdır. Hazırda Türkiyədə 105 min müəllim fəaliyyət göstərir. Ölkədə 3,5 milyon tələbə təhsil alır və bunlar 102 dövlət universiteti və Türkiyə Ali Təhsil Şurası tərəfindən tanınmış 52 özəl ali təhsil müəssisəsində təhsil alırlar. Türkiyədə bütün ali təhsil müəssisələrinin fəaliyyəti Ali Təhsil Qanunu (№2527) ilə tənzimlənir. Türkiyədə ali təhsil müəssisələrinə universitetlər, fakültələr, tətbiqi elmlər şöbələri və peşə-texniki şöbələr, institutlar, konservatoriyalar, hərbi və polis akademiyaları daxildir.
Xarici tələbələr Türkiyədə təhsil almaq üçün iki yolla universitetlərə qəbul olurlar: ölkələr arasında imzalanmış müqavilələrə əsasən (əsasən türk dilli ölkələrdə tətbiq olunur) və ya xarici tələbələr üçün nəzərdə tutulmuş OSYM-YOS imtahanlarının nəticələrinə əsasən.
Tələbələr Ankaraya müraciət edirlər və onlara şəxsi məlumatların doldurulması üçün anket forması, Türkiyə universitetlərindəki fakültələrin seçilməsi üçün sorğu anketi, universitetlərin adları və xarici tələbələr üçün nəzərdə tutulmuş fakültələrin sayı ilə bağlı bələdçi kitabça və imtahan suallarının nümunəsi göndərilir. İmtahanda ümumilikdə 80-84 sual olur ki, onlardan 40 sual məntiqi düşünmə (IQ testlərində rast gəlinən suallara bənzər), 25 sual riyaziyyat və həndəsə, 5-6 sual coğrafiya və biologiya, 10-12 sual isə kimya və fizika üzrə olur. İmtahan 90 dəqiqə davam edir və suallar ingilis və türk dillərində təqdim olunur. Türk dilini bilənlər üçün türk dili üzrə əlavə imtahan da mövcuddur.
Formanı və anketi doldurduqdan sonra tələbələr göstərilən bank hesabına 100 ABŞ dolları məbləğində ödəniş etməli və sənədləri ödəniş qəbzinin surəti ilə birlikdə Ankaraya göndərməlidirlər. Türkiyə universitetlərinə müraciət etmək üçün son tarix 15 maydır. İmtahanlar həm Ankarada, həm də OSYM-YOS-un türk dilli ölkələrdə və digər ölkələrdəki filiallarında keçirilir. Əgər abituriyent Ankarada imtahan vermək qərarına gəlirsə, imtahandan əvvəl (adətən iyun ayının sonundan bir həftə əvvəl baş tutur) pasportunda imtahan üçün icazə möhürü vurulmalıdır. Rus dilli ölkələrin vətəndaşlarına yalnız bir aylıq viza verildiyi üçün imtahan tarixi bu müddətə uyğun olmalıdır.
İmtahandan 2-3 həftə sonra nəticələr internet vasitəsilə əldə oluna bilər. Bunun üçün bələdçidə göstərilən saytı açıb abituriyent nömrəsini daxil etmək kifayətdir. Avqust ayının ikinci yarısında isə imtahan nəticələri barədə rəsmi bildiriş poçt vasitəsilə göndərilir. Bu bildirişlə tələbələr yaşamaq icazəsi olmayan xarici tələbələr öz ölkələrindəki Türkiyə səfirliyinə müraciət edirlər və oradan onlara pasporta vurulan tələbə vizası verilir. Bu viza ilə tələbələr Türkiyədə qəbul olduqları universitetin yerləşdiyi şəhərin xarici polis idarəsinə müraciət edirlər və onlara birillik yaşayış icazəsi verilir. Bu icazə hər il tələbənin növbəti kursa keçib-keçməməsinə görə yenilənir. Xarici tələbələrə yaşayış icazəsi verilməsinin şərtlərindən biri tələbənin bank hesabında 2-3 min dollar vəsaitin olmasıdır. Türkiyə qanunlarına əsasən, xarici tələbələrə işləmək icazəsi verilməsə də, əslində türk dilini bilənlər üçün vəziyyət bir qədər fərqlidir. Hesabda olan vəsait tələbənin bir tədris ili üçün maddi təminatlı olduğunu göstərir.
Türkiyədə təhsil həm ingilis, həm də türk dilində aparılır, lakin türk dilini bilməyən tələbələr qəbul olunduqdan sonra bir il ərzində bu dili öyrənmə kursu keçirlər ki, bu da təhsil proqramına daxildir. Ümumilikdə bir və ya bir neçə universitetdə 10 fakültəni seçmək mümkündür və bu zaman tələbə imtahan nəticələrinə uyğun olaraq fakültəyə qəbul olunur. İmtahan test formatında keçirilir və nəticələri kompüter müəyyən edir. Bu baxımdan şəxsi əlaqələrin heç bir rolu yoxdur.
Türkiyə universitetində fakültə seçərkən bələdçi kitabçadakı 3 nömrəli cədvələ diqqət yetirmək lazımdır. Burada Ankarada keçirilən imtahanlardan sonra əlavə imtahan tələb edən fakültələr qeyd olunub. Əgər tələbə bu xüsusi imtahanı keçməzsə, təhsilə buraxılmır. Bu, əsasən sənət sahələri ilə bağlıdır: balet, qrafika, daxili dizayn və memarlıq, incəsənət fakültəsi, konservatoriya və s.
Türkiyə universitetləri üçpilləli təhsil sistemindən istifadə edir. Ali təhsilin birinci səviyyəsi bakalavriat proqramlarından ibarətdir ki, buradakı təhsil, tibb və baytarlıq sahələri istisna olmaqla, 4 il davam edir. İkinci və üçüncü səviyyələr magistratura və aspirantura proqramlarıdır. Türkiyə Bolonya müqaviləsi ölkələri sırasına daxildir və bir çox Türkiyə universitetləri Erasmus xartiyasının üzvü olaraq Avropa Kredit Transfer Sistemi (ECTS) istifadə edirlər.
Türkiyənin ali təhsil sistemində akademik il adətən sentyabr ayının ortalarında başlayır və iyun ayının ortalarına qədər davam edir. Bəzi universitetlər iyul-avqust aylarında təşkil olunan yay proqramları çərçivəsində təhsil də təklif edirlər. Qış tətili isə 2-4 həftə davam edir.
Xarici tələbələri Türkiyədə təhsil almağa cəlb edən əsas amillər hansılardır?
Yüksək təhsil standartları, bu da tələbələrin rəqabət qabiliyyətli bacarıqlar və biliklər əldə etməsinə imkan yaradır
Dünyada tanınan ali təhsil diplomları
Müasir universitet kampusları, geniş kitabxana resursları, müasir cihazlarla təchiz olunmuş elmi-tədqiqat laboratoriyaları ilə təmin edilmiş əla təhsil auditoriyaları
Mədəni müxtəliflik. Türkiyənin Qərb və Şərq qovşağında yerləşməsi bu qədim ölkənin mədəni irsini zənginləşdirir. Türkiyənin geniş mədəni palitrası sayəsində xarici tələbələr burada özlərini yad hiss etmirlər Təhlükəsiz və maliyyə baxımından əlçatan təhsil. Türkiyədə təhsil və yaşayış xərcləri digər Avropa ölkələrindən xeyli aşağıdır. Xarici tələbələr tələbə yataqxanalarında asanlıqla yer tapa bilirlər. Qeyd etmək lazımdır ki, bir çox universitetlər yataqxanalarda xüsusi otaqları xarici tələbələr üçün ayırırlar. Universitetlərdən kənarda yaşamaq istəyənlər isə asanlıqla İstanbulda otaq və ya mənzil kirayə götürə bilərlər. Səmimi və dost münasibətlər. Türkiyə mədəniyyəti bu regiondakı ən təhlükəsiz və sabit ölkələrdən biri olaraq müasirlik və ənənəni bir araya gətirir. Bir çox universitetlər xarici tələbələrin yeni ölkənin həyat və ənənələrinə uyğunlaşmasına kömək etmək üçün geniş xidmətlər təklif edirlər. Demək olar ki, bütün ali təhsil müəssisələri xarici tələbələr üçün müxtəlif tanışlıq proqramları təşkil edirlər. Ali məktəblərə qəbul üçün əlverişli şərtlər. 2010-cu ildən başlayaraq, hər bir Türkiyə universiteti xarici tələbələrin qəbul şərtlərini müstəqil olaraq müəyyən edir. Xarici tələbələr ən çox orta təhsil diplomlarına, müxtəlif milli və beynəlxalq testlərin nəticələrinə əsasən qəbul edilirlər. Adətən xarici vətəndaşlar üçün sənəd qəbulu pulsuz və ya digər ölkələrin universitetlərindəki müraciət haqlarından xeyli aşağı olur.